Самасей [Сакрат Яновіч] (fb2) читать постранично, страница - 5

астыў. Яму ж нельга крычаць.

Пахадзіў па кутах.

Андрэя ўзяла злосць. З'явілася яна ад нейкага скрыжавання здзіўлення са страхам.

Са злосці і страху бярэцца нянавісць.

Следчаму нібы не выпадала зноў выпытваць пра знаёмую Андрэя, ды і ён сам выбавіў яго ад гэтага клопату.

— Я не скажу вам ні яе імя, ні прозвішча! Дамовіліся?

— Не скажаце? — следчы ажывіўся.

— Не-а.

— Пашкадуеце таго.

— Магчыма.

— Ваша справа.

— Так, гэта сапраўды мая.

— I без вас даведаемся, — следчы закурыў. Андрэй запрыкмеціў, што ўся размова адбылася надта хутка, машынальна — быццам пачатак шашачнай гульні. У ёй, папраўдзе, не было пытанняў і адказаў. Былі толькі сцверджанні.

Усхвалявана зазваніў тэлефон.

Следчы, незадаволена, падняў трубку:

— Ну, я. Слухаю, — паслухаў. — Буду. Ужо іду.

Згроб паперы са стала. Пакінуў Андрэя аднаго, у нялоўкасці. Абразіўся на яго, ці што? Зайшоў міліцыянер і сказаў Андрэю:

— Пачакайце, грамадзянін, во тут, у калідоры, — і вывеў яго за сабою.

У калідоры Андрэй сеў у старое крэсла, што стаяла пад сцяною. Падумаў: «Сказаў, аднак, каб мяне вывелі». Мацней атуліўся палітом. Аднекуль увалаклі п'янага і, трымаючы пад пахі, увапхнулі ў дзяжурную, дзе накрычалі на яго і штосьці запісалі. Неўзабаве вывелі яго зноў, а дзяжурны, ідучы за сваімі памагатымі, наказваў: «У выцверазільню яго, сабаку паганага!»

Стала ціха.

Андрэй адчуваў сябе, нібы вучань, якому не хочацца ў школу.

Урэшце падумаў: ім чагосьці трэба ад яго.

Патрэбна нешта няважнае, да таго няважнае, што аж дзіўна, чаму ён яшчэ задумваецца над гэтым! Адрас жанчыны, якая адвяла б ад яго, Андрэя, усе тыя падазрэнні, што прыбіліся, чорт адзін ведае адкуль. Прадыктаваныя следчаму яе імя, прозвішча, нумар дома, у якім жыве, назва вуліцы, ля якой стаіць гэты дом, закончыла б камэдыю арышту і следства. Пасля вочнай стаўкі супольна выйшлі б яны на вуліцу, заселі б у «Асторыі». Заказаў бы абед і да абеду... Потым... «Што было б потым: назаўтра, праз тыдзень, праз месяц і год?» — Андрэй няясна прадчуваў, што ў іх узаемных адносінах, аднак, адбыўся б нейкі паварот, нейкі зусім мала відавочны, хіба што ў выпадковым жарце або змаўчанні, такі падводны паваротак, бачны ў выглядзе малюпасенькай вірынкі, усяго толькі. Але адно другому ўжо не маглі б верыць да канца, у чымсьці самым галоўным, як шанаванне чалавека чалавекам.

«Што яны мне зробяць? Я ж нічога не ўкраў!» — Андрэй усведамляў сваё становішча. Яно пачало яму падабацца: будзе дадатковы вопыт жыцця. Тым болей, што дасца ён нібы бясплатна яму: арыштавалі яго з суботы на нядзелю, без падстаў, на законныя сорак восем гадзін, да ночы з панядзелка на аўторак (на рабоце — выкруціцца махлярствам аб хваробе, прастудзе...). Абыдзецца без сенсацыі.

«З камісарыята могуць пазваніць дырэктару!» — асмаліла Андрэя нечаканае меркаванне. Могуць! Што ім гэта значыць? Падыме такі трубку тэлефона, набярэ нумар... Лепш не думаць!

Гэта так.

Час ад часу добра чалавеку пажыць без думак, без пачуццяў. Без сэнсу, бо нават адчуванне радасці абавязвае да чагосьці, падсоўвае мэту. От, сядзець бы сабе ў складзе, калі нідзе нікога, адны нямыя прадметы навокал, уладжаныя, у радах... Або ляжаць у гумне, высока на саломе, на сене, на канюшыне. Або — над рэчкаю: штосьці плыве па ёй, жывое, не мёртвае. Жывое, ах, усё роўна! На другім беразе — ходзіць, не ходзіць, на высокіх нагах, чырвоных, не чырвоных, з дзюбаю, хіба з дзюбаю, мабыць, так... Няважна. Аж няважна тое, што няважна.

Пыл на сцяне. Колькі таго пылу... Следчы вярнуўся.

Андрэй памкнуўся ісці за ім, але ён прыпыніў яго:

— Я паклічу вас.

— Добра, — ветліва адступіў.

Дзверы.

Ноч.

— Прашу, — пачуў над сабою. Андрэй падняў галаву, выпрастаўся і ўстаў з крэсла. Ногі здранцвелі.

На гэты раз яны сустрэліся ўжо іншымі, паіншэлымі.

— Вы.знаходзіліся на тратуары...

— Так, я быў тады на тратуары, са знаёмай... — адказаў Андрэй.

— Нічога падазронага не прыкмецілі, будучы са знаёмай? У наваколлі, значыць... — Следчы меў на ўвазе толькі наваколле. Ён не патрабаваў звестак пра знаёмую, усё роўна ведаючы, чым гэта закончылася б.

— Не, нічога, — Андрэй злёгку пачырванеў. Яму зажадалася, хрць у чым-небудзь дапамагчы гэтаму чалавеку, які ў рэшце рэшт бароніць жа не свайго! — Я, ўсё-такі не вельмі разумею, што вы маеце на ўвазе пытаючы, ці не кінулася мне ў вочы нешта падазронае... Зрэшты — між намі, мужчынамі, кажучы, — не вельмі што і ўгледзіш, калі поруч з табою знаходзіцца прыгожая жанчына...

— Вы нічагусенькі, значыць, не прыкмецілі? — не даў яму дакончыць следчы. У ім, як здалося Андрэю, ізноў заімглілася злосць, калі не гнеў!

— Так, нічога.

— Тады вось што я вам скажу, каханенькі-родненькі, — насупіўся. — У мяне няма часу бавіцца тут у коціка ды мышку: пасядзіцё ў нас, пагасцюеце, памаленьку даспееце да сур'ёзнай размовы. Ясна!

— Я ж... — Андрэй спатыкнуўся. — Я ж аб нічым не ведаю! Нават у чым справа!

— Так, так, не ведаеце... — следчы ўжо не слухаў, ішоў да дзвярэй,