Авантуры Пранціша Вырвіча, маршалка менскага [Людміла Іванаўна Рублеўская] (fb2) читать постранично, страница - 2

пострыгу не дапускаюць. Ігумен кажа, зарана, не гатовы.

Пранціш стрымаў недарэчную ўсмешку. А брата Філагонія пабойваюцца ціхамірныя мніхі. Добры знак.

— З удзячнасцю прыму бласлаўленне айца Анфімія. Але я адмыслова прыехаў за лекамі вашага маўчальніка.

Сонца патанала ва ўласнай барве, быццам растопліваўся на гарачай блясе кругляк чырвонага лёду. Танклявая постаць на адхоне раптам выпрасталася, чалавек задраў галаву да неба. Нібыта па-ваўкалацку збіраўся завыць. Потым зноў унурыўся, перажагнаўся і пацягнуўся туды, дзе шарэў драўляны плот манастыра.

У расчаравання прысмак няспелай каліны. Той, каго Вырвіч шукае, ніколі не хадзіў вось гэтак, унурана, ледзь перастаўляючы ногі. Відавочна, зноў памылка. Пранціш запытальна зірнуў на свайго гайдука Сцяцка... Мацак няўпэўнена паціснуў магутнымі плячыма: таксама сумняваецца.

Лепей бы гэта быў цмок.

* * *

Крытая дранкай падслепаватая хата маленькага палескага мястэчка, у якой пахла кіслым цестам і сушанымі яблыкамі, была ўсё-ткі ўтульней за тлумную ды смуродную карчомку... Мясцовы пісар саступіў важным гасцям самы вялікі пакой i нават на пуховыя падушкі выстараўся. Яны былі такія ж худыя, як дзве драўляныя калоны на ганку, што пазначалі сумніўнае шляхецкае паходжанне гаспадара.

— Ну? Бачыў? — Маладая жанчына, у сціплай дарожнай сукенцы каштанавага колеру, са схаванымі пад старасвецкі каптур валасамі, трывожна ўзіралася ў маршалка сінімі вачыма, якія трохі ненатуральна паблісквалі, як шкельцы ў вітражы. — Ён?

Тонкая рука нецярпліва ткнула Пранціша ў перадплечча... Нягжэчны ды непрыстойны жэст для жанчыны пачцівай ды палітэснай.

Але чамусь ад гэтай хударлявай, бледнай кабеты сыходзіла такая сіла, што здавалася натуральным убачыць, як яна не тое што кагось штурхае — а шабляй на лустачкі кроіць, прыпяваючы...

Мусіць, колькасць аднятых жыццяў няўлоўна змяняе нават самыя пяшчотныя рысы, як угадваецца за бліскучай, сонечнай паверхняй вады бяздонны вір.

На руцэ жанчыны не хапала вялікага пальца. Шнар на месцы раны яшчэ не пабялеў.

Вырвіч зняў перавязь з шабляй i не гледзячы кінуў Ясючку, які паныла застыў за левым плячом пана.

Паколькі грукату не пачулася, значыць, недарэка здолеў злавіць рыштунак. Ясючок, прыстаўлены да Вырвіча слугаваць па пратэкцыі свайго дзядзькі Хвэлькі, нагадваў кветку, што вырасла выпадкова ў сутарэнні, у шчыліне між камянёў. Бляклы, худзюсенькі, вачасценькі, галава па-дзіцячы малая для доўгага прыгорбленага тулава, на трэску наступіць — спудзіцца, над вухам пальцамі шчоўкні — усё з рук выпусціць ды галаву рукамі прыкрые. У манастыр не прынялі «з прычыны мройлівасці». I Вырвіч падазраваў, што Хвэлька, стары Лёднікаў слуга, прыстроіў сваячка яму праз тое, што пан Вырвіч сам лічыўся піітам-мройнікам, кніжачку «Згукі пекныя з Падняводдзя» дасюль не даравала яму самавітае панства, якое грэбліва пазірала на духоўныя высілкі «крэсаў» альбо «окраин».

— Вады гарачай падрыхтуй... I Сцяцка пакліч, каб павячэраў, — буркатнуў Вырвіч слугу, а сам так і адводзіў вочы, каб не сустрэцца з бляскам венецыянскага лазурку.

— Ды не ведаю, пані Гальшка, не вярэдзь душу! — нарэшце вырвалася ў маршалка. — Можа быць, і ён. Але ў такім выпадку моцна Бутрыма пашкамутала.

Пані панурыла галаву, прыкусіла губу.

— Гэх, я б прабралася праз гэтыя канавы-парканы на раз.

— Але доктар з табой размаўляць не стане, — змрочна агучыў недагаворанае Пранціш.

— Не стане.

Жанчына нервова правяла рукой па лбе, нібыта прывыкла адкідваць непаслухмяную грыўку.

— Заўтра ўпэўнімся. Пайду па лекі да цудадзея Філагонія.

Пані кінула на Пранціша позірк, які — Пранціш дакладна ведаў — мусіў быць насамрэч бяздонна-цёмным, але хаваўся за сінімі венецыянскімі шкельцамі. Гэтая кабета шмат што па-майстэрску хавала.

— Прызнацца, я думала, і пан Вырвіч са мной размаўляць не захоча.

Бач, які ўдавана абыякавы голас... Але за ім — балючае пытанне.

Пранціш хмыкнуў — хацелася клёцак i паляжаць, а не расплятаць вензелі мітрэнгаў душэўных ды звычайных бздураў.

— Што ж, нарабіла ты, Гальшка, бяды... Але ж і Ледніковіч-дактаровіч дурасці сваёй даклаў у вашую сутычку, не сумняюся.

Пранціш, напляваўшы на куртуазныя манеры, кіраваўся да ложка з худымі падушкамі, як злодзей да набітага сыгнетамі куфэрка. Жанчына пакорліва чакала працягу размовы. От каб яна ў віленскім доме на Дамініканскай такой пакорлівай была.

— Напачатку, прызнацца, як паведамілі, што ты пасынка амаль забіла — сам гатовы быў цябе прыкончыць... — Пранціш цяжка ўсеўся на ложак, накрыты панылай шэрай коўдрай. — Але цяпер адно пра вас скажу: абое рабое. А Бутрыму расплочвацца.

Жанчына цяжка ўздыхнула:

— Павер, Вырвіч, мне лягчэй было б сябе даць забіць, чым Бутрыма зламаць. I я тысячу разоў ужо пракляла сваё майстэрства ваярскае. Калі на мяне пруць з аголенай шабляй — цела само ведае, што рабіць.

Вырвіч махнуў рукой — колькі ўжо чуў гэтыя апраўданні.

Што зробіш —