Бедна басота [Віктар Гардзей] (fb2) читать постранично, страница - 86

яму суддзя, - з палёгкай выпрастала спіну Фядора Чыркун. - Не прападзе мая Ядзюня. І ўнучак выкідаецца. Яшчэ ж я сама не ўломак. І здароўе, і сілу ў руках маю.

- Калі-нікалі і я, чым змагу, буду падсабляць.

- Не трэба, Алена! Я не жабрачка.

- Фядора, а ці не казала я табе: няхай ідзе Ядзюня за майго Ваньку, - навастрыла вушы цікаўная, зяўластая Паляжанка. - Хлопец мой не які-небудзь абібок. Вунь колькі жыта зарабляе штолета.

- Дык хіба я пярэчыла? Ці слова благое казала пра Ваньку?

- Не хвалілася б, Зося, сваім шалапутам, - азвалася з суседняга загона Тадорка Дрозд. - Мая Манька не сказаць, што красуня, але ўсё адно я не аддала б яе за твайго выпівоху.

- Ты бачыла, як ён п'е? Ты бачыла?

- Бачыла. Не раз ідзе - ледзь на нагах трымаецца. І яшчэ, кажуць, хлебам у гарэлку мачае.

- Перастаньце! - падышла бліжэй да кабет Луцэя Падгайская. - Зараз пачнецца калатнеча на ўсё поле.

Пасварыцца, а то і счубіцца залаб прычына ёсць, і не адна, але няма ўжо часу. З пашы гоняць статак, трэба хутчэй бегчы дахаты - даіць кароў, карміць свінства, ды і самім не зашкодзіць пасёрбаць чаго-небудзь рэдзенькага. Пра абед, як звычайна ў буднія дні, вельмі дарэчы напомніла і Кругавіцкая цагельня. Рэзкі, захлёбісты гудок перакаціўся цераз лес і, падвоены рэхам, вісіць над галовамі, закладаючы жнеям вушы. На дзічках гучней закрычалі груганы, уздоўж усёй жытнёвай лавы не пабліскваюць вострыя сярпы: полудзень і для іх полудзень. Гудок як пачуўся, так раптам і звяў, растварыўся ў мляўкім палясоўі. У нізе гары, над аселіцай, яшчэ доўга трымціць засмужанае, нібы памочанае ў сіньку, паветра.

Але ў небе з рэдкімі белымі аблачынамі зноў няма цішыні і спакою: з-за Стаўпішчаў імкліва выкуліўся чырвоны «кукурузнік» і з тарахценнем кіруецца ў напрамку Горскай. У яго нарастаючым зыку адчуваецца нейкая жуда і пагроза, Фядора Чыркун няўцямна азірнулася і аж войкнула: о насланнё! У прамежку паміж яе і Палазковай хатамі наводдаль, дзе тарфяністы Імшэчак і баравы лясок, падымаецца бела-чорны султан дыму. Напэўна, якісьці валацуга, каб яму губы папухлі, кінуў у сухі верас недакурак. Жанкі яшчэ не бачаць, як сцялася ўся, як пабялела Фядора. Гэта ж так блізка - баравы лясок і яе жытло. Крый Божа, даляціць хоць адна іскрынка! Першапачатковы спалох умомант прайшоў, і ўжо разважлівей яна падумала: не трэба, аднак, хвалявацца, вялікага ветру няма, а бела-чорны слуп дыму вісіць усё ж далекавата ад яе сялібы. І Фядора Чыркун зноў пачула блізкі гул пажарнага самалёта.

- Бабы, глядзіце! - крыкнула раптам перапалоханая Паляжанка. - Чалавек упаў з неба!

Паслухайце, што яна меле: які чалавек, якое неба? Чалавек жа не апостал, каб спакойна вандраваць з аблачыны на аблачыну, а калі нехта там і ўпаў, то, мусіць, такі ўжо няўдаліца і недалэнга - свет не бачыў. Кабеты, зірнуўшы ўгару, паспелі ўсё ж заўважыць, як ад самалёта аддзялілася шэрая кропка і над ёю ў тое ж імгненне, рэзка, з выхлапам, расцвіў белы падснежнік парашута. Вецер там, уверсе, мусіць, добра адчувальны, гоніць парашутыста проста на Горскую. Перад ім на невялікай адлегласці зніжаецца штосьці дужа трапяткое і яркае, як потым высветлілася, чырвоны вымпел - знак бяды і ўвагі. Яркі каснік упаў дзесьці ў Капцах, а парашутыст апусціўся на жытнёвым палетку, ледзь не зачапіўшыся стропамі за калючую дзічку. Каржакаваты мужчына ў сінім камбінезоне і ў лётніцкім шлеме з вялікімі акулярамі, пакуль збегліся людзі, злажыў парашут у пакоўную брызентавую торбу, з планшэткі, што целяпалася ў яго на баку, дастаў тапаграфічную карту і пачаў у ёй нешта ўдакладняць, штораз звяраючыся з мясцовасцю.

- Ачаг загарання там! - беспамылкова паказаў ён на бела-чорны слуп дыму. - Будзем тушыць.

Чырвоны «кукурузнік» зрабіў над Горскай колькі кругоў, пазыбаў на развітанне крыламі і знік за Стаўпішчамі, перакананы, што зараз усё тут будзе добра. У вачах людзей, якія збегліся на дзіва з усёй вёскі, мацак у сінім камбінезоне выглядае няйнакш як героем, бо спакон веку яшчэ ніхто ў Малое Сяло не заяўляўся на белым парашуце. Жнеі кінулі жаць, забылі і пра нядоеных кароў, і пра галодных свіней. Во хто ўпаў з неба! І грэшна нават падумаць, што перад імі вялікі няўдаліца і недалэнга, хоць, зразумела, вандраваць па аблоках і ён не ўмее. Сяму-таму з маласельцаў стала няёмка і сорамна. Чужы, незнаёмы чалавек прыляцеў з-за свету ратаваць іх дабро, а яны, мясцовыя гультаі і абібокі, нават не парупіліся глянуць, адкуль жа, урэшце, паўзе гэты чорны, злавесны дым.

Гарэў між тым тарфяністы Імшэчак, гарэў прылеглы да яго баравы лясок, дзе аднойчы міліцыянты, як зайцоў, ганялі па снезе самагоншчыкаў пана Вінцуся і пана Бронюся і дзе Паляжанчын Ванька, перацяўшы дарожку дротам, летась, на Яна, спусціў з жарабца запанелага Аляксея Хамутовіча. Пад камандай адважнага лётчыка маласельцы, пераважна бязвусыя дзецюкі і няўрымслівыя падлеткі - гэтым абы прыгода - кінуліся тушыць лясны пажар.

Хто збіваў полымя зламанай яловай лапай, хто засыпаў зямлёй дымныя кучы ламачча і хлуду, а сам пасланец неба затлелыя