Браслаўская стыгмата [Адам Глёбус] (fb2) читать постранично, страница - 6

спадабаўся студэнту. Доўгiя сiваватыя валасы зьвiсалi абапал прыпухлага твару нячэсанымi касмылямi. Вадзянiстыя, з жаўтаватымi бялкамi вочы, акрамя наiўнасьцi, выяўлялi абыякавасьць гаспадара да сьвету. У кутку правага вока назьбiралася кропля гною. Палiнялая расьцягнутая майка непрыгожа вiсела на вострых сутулых плячах. Усе рухi мастака былi замаруджаныя, нiбыта ён знаходзiўся ў вадзе, i вадзе мутнай, застаялай.

— Я спаў, — на гасьцей патыхнула вiнным перагарам.

— Хлопцу трэба дапамагчы, — адразу перайшла да справы дзяўчына.

У вузкiм калiдоры па сьценах вiселi карцiны. Студэнт зь цiкаўнасьцю пачаў разглядаць вуглаватых пачвар-сьвятых з прамянiстымi талерачкамi нiмбаў над галовамi. Пачвары былi намаляваныя на тоўстых кухонных дошках, што вiселi на доўгiх цьвiках над пiянiна. Грувасткi iнструмэнт з адкiнутым векам выставiў, нiбыта зубы, парудзелыя клявiшы.

— Вы граеце на фартэпiяна? — недарэчна вырвалася ў Дз.

— А Вы? — мастак пальцам выцер гной з вока.

— Толькi слухаю. Асаблiва люблю жаночы вакал.

— Гэта я зразумеў, як толькi Вы зайшлi.

Столь у майстэрнi была скошаная. Студэнту зрабiлася нiякавата ў вялiкiм пакоi. На падлозе валялiся перапэцканыя алейнай фарбай кавалкi пакамечаных газэт. Дзяўчына падышла да сьцяны, спрэс пазавешанай палотнамi ды аркушамi, стала каля вялiкага малюнку, на якiм аголеная маладзiца зь цяжкiмi грудзямi й шырокiмi сьцёгнамi трымала на далонi, нiбыта прапаноўвала табе ўзяць, абгрызак яблыка.

— Падобная да мяне?

— ВЕЛЬМI, РЫХТЫК ТЫ, — АДКАЗАЎ ДЗ. I ПАДУМАЎ, ШТО ГЭТЫ МАЛЮНАК НЯ ЗРОБIЦЬ БОЛЬШ УТУЛЬНЫМ КАБIНЭТ ПСЫХIЯТРА. ЗНАЁМАЯ ДЗ. ПАДАРАВАЛА ПРЫСУТНЫМ РАСПУСНУЮ ЎСЬМЕШКУ.

— Дык чым я магу дапамагчы? — мастак паставiў закурэлы чайнiк на электрапанiву.

— Карцiна патрэбна, пажадана краявiд — вада, лес, неба, полеѕ Такi краявiд, каб можна было ў вар’ятнi павесiць i лекарам з пацыентамi не заплахела.

— Жартуеш?

— Яму, — дзяўчына тыцнула цёмна-сiнiм пазногцем у Дз., — патрэбна даведка ад псыхiятра, каб узяць у iнстытуце акадэмiчны адпачынак. Даведкi не даюць. Трэба карцiна, каб памяняць, набыць, ня ведаю, як будзе дакладней, заплацiць за даведку. Зразумеў?

— Зразумеў. П-пiць алькаголь — шкодна! — мастак запарыў гарбату ў паўлiтровым слоiку, — зараз пашукаем крайа-вiд.

Ён адсунуў цяжкую палатняную штору, што хавала стэляжы з прагнутымi палiцамi, на якiх стаялi запыленыя палотны, ляжалi стосы пакарабачаных папак ды папяровыя пажоўклыя рулёны. Мастак выняў квадратны падрамнiк, абабiты чорнымi рэйкамi, паставiў карцiну на мальбэрт i далоняю сьцёр пыл з выявы. На вечаровым небе сьвяцiлiся карункi аблокаў, пад якiмi крочыла цёмная мужчынская постаць з касою на плячы. Мужчына iшоў па вузкай паласе зямлi, над возерам, зарослым вострымi лёзамi аеру. У вадзе без скажэньняў адбiваўся касец разам зь небам, аблокамi, зямлёю i аерам. Мужчына на карцiне быў зусiм маленькi, i таму яе можна было назваць лiрычным краявiдам.

— Якраз для лякарнi. У хворых будуць пытацца — дзе тут верх, дзе тут нiз? Дорыш? — дзяўчына наблiзiлася да гаспадара, якi ўжо разьлiваў па кубках бурштынавую гарбату.

— Прадаю, — мастак па-бабску адкiнуў з маршчынiстага лба брудныя валасы. — Жартую. Забiрайце, калi трэба.

Сяброўка Дз. выгнулася й пацалавала мастака ў няголеную шчаку. Студэнта перасмыкнула ад гэткай удзячнасьцi.

* * *

Дз. ня стаў чакаць, пакуль мiне тыдзень, а на другi дзень загарнуў карцiну ў паперу й пайшоў у лякарню. Пакунак ён пакiнуў у холе, каля акварыюма з лабатымi сомiкамi.

— Мы дамаўлялiся сустрэцца праз тыдзень, — псыхiятар паправiў тугi вузел гальштука. — Цi я памыляюся?

— Так, Вы памыляецеся, таму што лiчыце мяне здаровым чалавекам.

— Тады я спытаю iнакш. Што Вам трэба?

— Даведка, што я ператамiўся й маю права ўзяць акадэмiчны адпачынак.

Доктар устаў з-за стала, узяў графiн i пачаў палiваць нягеглы альяс. Калi графiн вярнуўся на столiк на колцах, Дз. заўважыў, што вады ў iм не паменела, i вырашыў наступаць:

— Як гэта можна палiць расьлiну, каб вады ў графiне меней ня стала?

— Малады чалавек, — сытае падбародзьдзе дрыжэла. — Калi ёсьць жаданьне прайсьцi курс лячэньня ў псыхiятрычнай больнiцы, я магу зрабiць пратэкцыю.

Студэнт зразумеў, што перацiснуў гэтага самаўлюбёнага парсюка ў халаце, але адступаць было позна.

— Мне патрэбна толькi даведка. Я мог бы прачытаць падручнiк па псыхапаталёгii й адпаведныя артыкулы ў мэдычнай энцыкляпэдыi, а потым разыграць спэктакль з паяданьнем акварыюмных сомiкаў. Але нi мне, нi Вам гэта не патрэбна. Я прынёс краявiд, якi ўпрыгожыць вашыя няўтульныя апартамэнты, калi я выйду адсюль з даведкаю.

* * *

Загадчык катэдры пазiраў на Дз. праз пукатыя лiнзы масiўных акуляраў. Студэнт стаў перад сталом i слухаў, як сьвiсьцяць старыя, абпаленыя тытунёвым дымам лёгкiя.

— Калi гэта скончыцца? Ізноў даведка. Я ў Вас пытаю?

Дз. стрымлiваў злосьць, каб гэтаму хвораму чалавеку, якi любiў ставiць леваю рукой непатрэбныя аўтографы ў дзявочых залiкоўках, не сказаць, што ён iмпэрскi халуй, а ўся яго нафталiнная