Салдацкi лёс [Васіль Быкаў] (fb2) читать постранично, страница - 2

значыць. I сам туды, у кусты. Я за iм. О, чакай, брыгадзiр коцiць. Фёдар! Фёд! Дык гэта наконт каня як?

- На калi?

- На заўтра ранiчкай...

- Заўтра не будзе. Заўтра ветправерка. На яшчур.

- Во хай яе. Ну, можа, пад вечар?

- Кажу, заўтра нельга.

- Калi ж тады?

- Пройдзе праверка, пасля. Цяпер некалi.

- Ну канечне ж, некалi яму. Пагнаў у Стайнiкi да Iллючонка чымергес пiць. Не вiдно хiба. Да...

- Ну што ж... I выпiць трэба.

- Трэба! Хто кажа - не трэба? Гледзячы калi i як.

- Ну, ну. Дык Дзянiсаў у кусты. А далей?

- Што далей? Далей - як пырсне чарга, дык мы вобзем. Чую, морда ўся мокрым заляпана. I пагоны, барада, рукi. Аж спалохаўся. Ды не балiць. Што за халера! А пасля бачу - ляжыць Дзянiсаў, i мазгi на траве. Ты бачыў калi мазгi на траве?

- Не, не дай Бог...

- Не дай Бог! Я аж зледзянеў. I бачу, пабеглi трое. За дубы. Я прылажыўся, як даў - адзiн вобзем. Адзiн - прама, адзiн - убок. Ну, ускочыў, кажу Краўчонку: "Лапай таго!" - што ўбок, значыць. А сам за пярэднiм. Як прыпушчу. Чорт, адкуль толькi спрыту набраў. Хаця маладзейшы ж быў. I два скакуны меў, не тое што цяпер. Як урэзаў - гляджу, даганяю. Ладны такi фрыцуга, цыбаты, у камбiнзоне. Ён па мне з-за дуба пук-пук - кулi ля вуха. А i я за дуб. Камель во! Нiякая куля не возьме. Ён пукне - ды за наступны. А я - за ягоны. Так i гулялi ў даганялку. I я, ведаеш, правiльна разлiчыў. Думаю, страляй, страляй, - у мяне болей патронаў. Я цябе прыцiсну...

- Ге, не дужа iх лёгка было прыцiскаць. Мы раз пад Аўгустовам акружылi чалавек сто, дык бiлiся да апошняга. Толькi параненых некалькi засталося. Астатнiя - трупы.

- Ну... Не, я правiльна скумекаў. Сышлiся мы за адзiн дуб. Значыць, дагнаў я яго. Ён па адзiн бок, я - па другi. Тут ужо ўцякаць яму - не з рукi, баiцца, адбяжыць - я i тыркну ў спiну. Дык ён хаваецца. Я аўтамат напярод i бокам за iм. Ён бокам ад мяне. я ў другi бок - ён таксама. Як дзецi. Цяпер дык аж смешна. Тады - не да смеху, праўда, было. Злосць мяне разабрала, ашалеў проста. За Дзянiсава - такi хлапец!.. I вось якраз падляцеў - прама на яго парабел. Чую - трэсь, курок, значыць, а стрэлу няма. Асечка, цi што? Цi, можа, патроны ўсе?

- Асечка. Калi патроны канчаюцца, тады гэты парабел iх затвор паднiмае. Тарчком так.

- Можа, i асечка, ага. Падскочыў я ды як трахну яго прыкладам, ён i паляцеў спотырча. Я зверху. Згрэб яго рукi, аўтамат мой не ведаю, куды i дзяваўся. Але i ён, гадзiна, дужы, рукасты фрыц, не якi там пархацiк. Пiсталет у яго выпаў, ну, думаю, цяпер ты мой, галубчык. I тут трохi здзiвiла мяне, помню, рукамi ён не за мяне, а нешта за сябе хапнуўся. Так, глядзь я гэта, а ў яго на двух пальцах ужо колца з чакой. Выдзернуў, значыць. а ў другой граната.

- Ого!

- Я ўвесь ахалонуў, аж воласы дыбам. Але неяк паспеў, згрэб ягоную лапу з гранатай. Як цяпер памятаю -зялёненькая такая, круглая, бы гусiнае яечка, з паскай пасярэдзiне. а ў канцы - вядома, узрывальнiк. Знаеш жа - планку адпусцiць, пстрыкне i - капут абодвум. Кiшкi на сучча... Дай тваiх паспрабаваць, балгарскiх, гэтыя нягеглыя нешта. Сiгарэт i тых людскiх прывезцi не можа. Гандлярка наша.

- Мусiць жа, сама не курыць?

- Сама-та не. Дык мужык курыць. Магла б пацiкавiцца. А то ж без курава якая жызнь!

- Не дужа яны тым цiкавяцца.

- Ось i бяда. Iм абы выручка i каб клопату менш. Хаця магло i на базе не быць. I такое мажлiва. Ну. Дык, значыць, сапiм мы абодва i выкручваемся, як вужы. I ўсё ж я ашчаперыў яго лапу i дзяржу, аж жылы мае трашчаць. А ён i так, i гэтак - морда ўся ў поце, вочы на лоб, зуб сталёвы ў роце блiскае - болей мне з таго зуб гэты запомнiўся - белы, як лыжка, блiскучы. I, мусiць, не ўтрываў я, здаў недзе. Ён i пхнуў гранату абоч, якраз ля майго калена ў траву. Я, ужо халадзеючы, неяк злаўчыўся, нагой яе як шпоркну ад сябе. Чую, хляснула - узрывальнiк, значыць, я на другi бок за яго, а тут як грохне - дымам, зямлёй завалiла, боль... Не дакумекаеш ужо, што i балела. Проста боль, хоць заравi я i ачумеў. Самлеў. Нiчога не помню.

- Во i ў нас гэтак было. На Пулкаўскiм. Наш аддзялённы Яфiмкiн першы ўварваўся ў дзот, схапiў кулямёт iхнi... I давай...

- Ты чакай... Ачнуўся, чую - смярдзiць калёным, падняў галаву - млосна i ванiтаваць хочацца. Ляжым мы крыж-накрыж - ён, праўда, на мне - i недзе рыззё тлее. А пада мной мокра - кроў яго i мая - усё ў адной лужыне. Неяк сапхнуў яго - камбiнзон у шматы, ўся спiна, знаеш, нiбы ваўкi яе рвалi. Але i я - не дай Бог! Крануўся - чую, хана! Нага нежывая, косць тырчыць, ад бота - кiрзовыя ласкуты. Давай крычаць. Разы два вякнуў i зноў самлеў.

- Ну! Ведама ж, калi крывi столькi. I яшчэ вады хочацца, ага?

- Во праўда. Смага - гарэла ўсё.

- Гэта ад крывi. Кроў выходзiць - пiць хочацца. Знаю... I з Яфiмкiным так было, ледзь уратавалi. Ну, прадставiлi яго да Героя, а нас - каго да Айчыннай, каго да адвагi...

- Усё ж пашэнцiла. Пачулi сапёры. Унялi кроў, вывалаклi мяне на дарогу. У таго фрыца дакументы забралi. Прывязлi ў вёску, дзе штаб наш. А Краўчонак ужо сядзiць на прызбе, чакае палкоўнiка да залiвае хлопцам, як немца лавiў. Аказваецца, i ягоны фрыц тут жа, у хаце. Як мы разбеглiся ў лесе, Краўчонак з iм дужа не цацкаўся -куляй цюкнуў у плячо, той i задраў руку ўгору. Ну, Краўчонак i выгнаў яго на дарогу. Падбеглi байцы - глядзяць, што за звер.