КулЛиб - Классная библиотека! Скачать книги бесплатно
Всего книг - 706312 томов
Объем библиотеки - 1349 Гб.
Всего авторов - 272770
Пользователей - 124662

Последние комментарии

Новое на форуме

Новое в блогах

Впечатления

DXBCKT про Калюжный: Страна Тюрягия (Публицистика)

Лет 10 назад, случайно увидев у кого-то на полке данную книгу — прочел не отрываясь... Сейчас же (по дикому стечению обстоятельств) эта книга вновь очутилась у меня в руках... С одной стороны — я не особо много помню, из прошлого прочтения (кроме единственного ощущения что «там» оказывается еще хреновей, чем я предполагал в своих худших размышлениях), с другой — книга порой так сильно перегружена цифрами (статистикой, нормативами,

  подробнее ...

Рейтинг: +1 ( 1 за, 0 против).
DXBCKT про Миронов: Много шума из никогда (Альтернативная история)

Имел тут глупость (впрочем как и прежде) купить том — не уточнив сперва его хронологию... В итоге же (кто бы сомневался) это оказалась естественно ВТОРАЯ часть данного цикла (а первой «в наличии нет и даже не планировалось»). Первую часть я честно пытался купить, но после долгих и безуспешных поисков недостающего - все же «плюнул» и решил прочесть ее «не на бумаге». В конце концов, так ли уж важен носитель, ведь главное - что бы «содержание

  подробнее ...

Рейтинг: 0 ( 0 за, 0 против).
DXBCKT про Москаленко: Малой. Книга 2 (Космическая фантастика)

Часть вторая (как и первая) так же была прослушана в формате аудио-версии буквально «влет»... Продолжение сюжета на сей раз открывает нам новую «локацию» (поселок). Здесь наш ГГ после «недолгих раздумий» и останется «куковать» в качестве младшего помошника подносчика запчастей))

Нет конечно, и здесь есть место «поиску хабара» на свалке и заумным диалогам (ворчливых стариков), и битвой с «контролерской мышью» (и всей крысиной шоблой

  подробнее ...

Рейтинг: +1 ( 1 за, 0 против).
iv4f3dorov про Соловьёв: Барин 2 (Альтернативная история)

Какая то бредятина. Писал "искусственный интеллект" - жертва перестройки, болонского процесса, ЕГЭ.

Рейтинг: 0 ( 0 за, 0 против).
iv4f3dorov про Соловьёв: Барин (Попаданцы)

Какая то бредятина. Писал "искусственный интеллект" - жертва перестройки, болонского процесса, ЕГЭ.

Рейтинг: +1 ( 1 за, 0 против).

Зьвяры-суайчыньнікі [Сяргей Харэўскі] (fb2) читать постранично


 [Настройки текста]  [Cбросить фильтры]

Сяргей Харэўскі Зьвяры-суайчыньнікі



«Вось сымбаль твой, забыты краю родны!»

АД АЎТАРА


Розныя істоты сталі сымбалямі розных народаў. Выявы арлоў ды львоў, кенгуру й драконаў, леапардаў і пэліканаў аздабляюць афіцыйныя рэгаліі многіх краінаў.

Сымбаль не абавязкова мусіць быць афіцыйным. Мадагаскар, напрыклад, пазнаюць па самых вялікіх у сьвеце матылях і лемурах, хоць іх няма на дзяржаўнай сымболіцы, затое яны патрапілі на паштоўкі ды маркі.

Для сымбалю бяруцца не абавязкова самыя распаўсюджаныя жывёлы, хутчэй наадварот, - унікальныя. Да прыкладу, у Новай Зэляндыі на манэты б'юць выяву гатэрыі (дзюбагаловай яшчаркі, «сваячкі» дыназаўраў), якая жыве на ланцужку маленькіх выспаў Чатэм, што ў Ціхім акіяне. Гатэрыя - цуд прыроды тых краёў, рэліктавы паўзун, якога няма больш нідзе ў сьвеце. І шануюць яе новазэляндцы як унікум, які выпала берагчы менавіта ім. Гэтак прыходзіць усьведамленьне месца свае нацыі ў сьвеце...

Знакам нацыі можа быць і свойская жывёла. Ахалтэкінскія скакуны й каракулевыя авечкі - красамоўныя сымбалі цярплівасьці й густу туркмэнаў. Які - жыцьцястойкасьці й суворасьці Тыбэту. Элеганцкія драмадэры - караблі пустэльняў - неадрыўныя ад краявіду Арабіі і Сахары. Ламы - ад Андаў, паўночныя алені - ад Ляпляндыі...

Калісьці ў Беларусі было безьліч зьвяроў. Падарожнікаў, якія ехалі нашым краем, гэта моцна дзівіла. У кнізе 1517 году «Трактат пра дзьве Сарматыі», якую напісаў Мацей зь Мяхова, гісторык і лекар, што жыў у Кракаве, можна прачытаць пра тую Беларусь вось што: «...Дзікіх зьвяроў там больш, чым ува ўсім хрысьціянскім сьвеце. Паколькі лясы там вялікія, дык і ловіцца шмат буйных зьвяроў: буйвалаў і лясных быкоў, якіх яны на сваёй мове называюць турамі і зубрамі, дзікіх аслоў і лясных коней, аленяў, ланяў, газэляў, козаў, дзікоў, мядзьведзяў, куніц, вавёрак і іншых зьвяроў...»

Другі падарожнік, Міхалон Ліцьвін, які каля 1550 году напісаў кнігу «Аб норавах татараў, ліцьвінаў і маскавіцян», быў моцна ўражаны колькасьцю рыбы ў Беларусі. «... Паўсюль, дзе ёсьць вада, ёсьць і рыба, - пісаў ён. - У рэках тут мноства асятроў і іншых вялікіх рыбаў, якія ўзьнімаюцца з мора ўверх па рэках, у прэсную ваду. З гэтай прычыны многія рэкі называюцца залатымі, асабліва Прыпяць, якая ў адным месцы, паблізу ад Мазыра, калі ў пачатку сакавіка штогод набіраецца з крыніцаў сьвежая вада, напаўняецца такой колькасьцю рыбы, што кінутае ў яе кап'ё затрымліваецца і стаіць тырчма, нібы ўторкнутае ў зямлю - гэтак густа зьбіваецца там рыба. Я ня верыў бы гэтаму, калі б сам часьцяком ня бачыў, як адтуль чэрпалі рыбу і за адзін дзень напаўнялі ёю да тысячы вазоў, што належаць купцам, якія штогод прыяжджаюць на гэты час...»

Беларусь за сваю гісторыю бачыла шмат відаў жывёлаў, большасьць зь якіх цяпер ужо адышлі назаўсёды. Але гады расейскае й бальшавіцкае акупацыі не прайшлі дарма і для зьвяроў - нашых суайчыньнікаў. Гэтак цалкам зьвяліся ў нашых лясах звычайныя яшчэ гадоў 300-200 таму сарны, туры, расамахі, некалі шматлікія лясныя каты, сабалі, пясцы. У рэках толькі за апошнія 50 гадоў зьніклі рыбы 15 відаў: выразубы, асятры, ласосі ды шмат якія іншыя. Падлічыць колькі прападае драбнейшых зьвяркоў амаль немагчыма. Некаторыя выміраюць і зараз. Магчыма, нават у гэтую самую хвіліну, калі вы чытаеце гэты тэкст...

Якая з нашых жывёлаў-суайчыньніц магла б стацца сымбалем Беларусі? Зубр? Але з роўным правам яго могуць уважаць за свайго й палякі, якім Сталін аддаў палову Белавескае пушчы. Зрэшты, таксама праўда й тое, што менавіта польскія навукоўцы выратавалі зубра перад апошняй рысаю, за якою яго не было б наогул. А сёньня найбольшая папуляцыя зуброў - ува Ўкраіне. Гадуюць іх цяпер і ў краінах Балтыі, у Славакіі, Расеі.

Буслы? Але ніяк ня менш буслоў у іншых краях Эўропы, дзе яны гняздуюць, як і нашыя, пасьля паўгадовага побыту ў Афрыцы. Хіба што чорныя буслы? Але нейкая змрачнаватая выявіцца сымболіка.

А што калі азірнуцца вакол больш уважліва? Заўважыць тых зьвяроў, якіх мы часам не заўважаем, хоць тысячы іх жывуць па суседзтву з намі, пад стрэхамі нашых дамоў, у нашых палях і лясах, у рэках і азёрах... Пра ўсіх, вядома, не распавядзеш. Адных толькі кажаноў у Беларусі пакуль яшчэ больш за 15 відаў! Але паспрабуем хаця б уявіць, якое бязьмежжа формаў нас атачае, колькі ў ім хараства і наколькі яно крохкае.


ХАХУЛЯ


Нідзе па-за межамі нашых краёў, у Эўропе, не існуе гэты зьвярок, якога Вы бачыце на малюнку. Хто гэта? Гэта хахуля. Або Dosmana moschata.

Гэтая істота не прынесла чалавеку аніякае шкоды: і сілкуецца тым, чаго чалавек не ўжывае, - інсэктамі, казюркамі ды сьлімакамі; і жыве там, дзе не жывуць людзі, - у падводных норках пад топкімі берагамі нетаропкіх рэк. Але ў яе адмысловая поўсьць. Зьверху цёмная шэра-бурая, а ўнізе, на трыбушку - срабрыста-белая. Ды яшчэ зьмяняецца ў залежнасьці ад асьвятленьня...

Чалавеку мала апранацца добра, яму