Паэтаграфічны раман [Леанід Дранько-Майсюк] (fb2) читать постранично

Леанід Дранько-Майсюк ПАЭТАГРАФІЧНЫ РАМАН

Вершы, проза

Падрыхтаванае на падставе: Леанід Дранько-Майсюк, Паэтаграфічны раман: Вершы, проза — Мінск: Беларускае Таварыства “Кніга”, 2002. — 111 с, [10] іл.

Рэдактар: А. У. Лапцёнак

© OCR: Камунікат.org, 2010

© Інтэрнэт-версія: Камунікат.org, 2010 

Уступ

Някляеў — не проста прозвішча, а знак, сімвал, калі хочаце, стыль паводзін.

Ягоная паэзія — заўсёднае паляванне на спакой, а сам ён, між тым, дастаткова ўраўнаважаны.

Я назіраў за ім шмат у якіх сітуацыях, часам зусім нязручных, і заўсёды здзіўляўся ягонай цярплівасці.

Яна, гэтая цярплівасць, перш за ўсё ад разумення: марнасць — вызначальны сэнс жыцця.

* * *

Жыццё — мноства дзен, атручаных сумам.

Сум генетычна разбаўлены ў нашай крыві.

Ратавацца, выводзіць з крыві гэту атруту можна толькі алкаголем, каханнем і паэзіяй...

Алкаголь не страшны, калі кахаеш.

I каханне не ператворыць цябе ў бязвольнага раба, калі дакладна ведаеш сваю глыбіню ў алкаголі.

I паэзія не стане графаманіяй, калі не шкадуеш часу на алкаголь і каханне.

Някляеў першы ў нашай літаратуры зразумеў, як трэба скарыстоўваць гаючую энергію, якая існуе паміж алкаголем, каханнем і паэзіяй, і, пэўна ж, таму сваю маркоту не аддае нікому.

«Ты воблакам плыла...»

Гэта пра каханую — і пра сябе.

Воблака пакідае добры настрой.

Някляеў не модны паэт, модных паэтаў на Беларусі не бывае.

Але яго жадаюць бачыць, чуць, быць з ім разам.

Жанчыны прагнуць ягонай увагі.

Я ўжо казаў пра гэта, але мушу сказаць яшчэ раз: з ім заўсёды можна гаварыць пра жанчын, не называючы іх імёны.

* * *

У асаблівыя моманты настрою ўраўнаважанасць пакідае яго, і тады ён робіцца азартны.

Аднойчы захацеў навучыць мяне гуляць у прэферанс.

Ведаў мае абыякавыя адносіны да карт; ведаў, што я не паддаюся карцёжнай дрэсіроўцы, тым не менш пайшоў на свядомую авантуру.

Схаваўшы сваю незадаволенасць, я мусіў быў згадзіцца і адразу ж... выйграў.

Дык вось, першы мой выйграны даляр (не зароблены, а менавіта выйграны) быў далярам Някляева.

Такое запамінаецца.

* * *

Па начах любіць падымацца на дах свайго дома.

Я ніколі не пытаўся ў яго, што ён бачыць ці хоча ўбачыць з гэтай вышыні, але, нават не пытаючыся, знаю: дарэмны занятак — стаяць на даху.

Нешта істотнае ўбачыць адтуль заўсёды замінаюць сонныя каты Гофмана і патрывожаныя вераб'і Катула.

Аднак жа Гофман Гофманам і Катул Катулам, — прыгожыя метафары абавязкова саступяць метафарам сэнсавым, калі ўспомніць, што ён аўтар аповесці «Вежа» і паэмы «Прошча», у якіх тэма вышыні, ці інакш — тэма адыходу ад будзённасці, гучыць акордам неадольнага наканавагшя.

* * *

Ён не любіць называць сябе паэтам, аднак ён паэт з тым разуменнем сваёй значнасці, якой дастаткова, каб ягонае ільняное прозвішча гучала як сінонім паэзіі.

Праўда, у саму паэзію не верыць — яго не назавеш парнаскім артадоксам.

Зрэшты, не назавеш і адступнікам.

У паэзію вераць Л. Галубовіч і А. Разанаў.

Ен жа накіраваны на высокія персаналіі. Ён верыць у паэтаў.

Невыпадкова ж, як асноўныя словы сваёй малітвы, здушлівым дактылем прамовіў: «Колас, Купала...», а пасля ў песні на ўсю краіну аортным рэфрэнам: «Ян-ка Ку-па-ла...»

* * *

Чарада, натоўп, гурт, статак...

Ён не з чарады, не з натоўпу, не з гурту,— і ніколі не шукаў сабе месца ў статку.

Не, ён не эстэт-сябелюб, — проста не прымае халопства чарады, згубны імпэт натоўпу.

Варта прыгадаць адно здарэнне з яго дзяцінства, каб сябры і ворагі нарэшце зразумелі, чаму ён такі...

У Крэве зімою тануў у возеры хлопчык, — бегаў па першым лёдзе і праваліўся.

Непадалёку нейкія дзядзькі рабілі хату.

Яны і кінуліся ратаваць дзіця.

Кінуліся, як мае быць, гуртам, славянскім «скопом», і ўсе апынуліся ў вадзе.

Слабы лёд не вытрымаў гэтых безаглядных выратоўцаў.

Дзіця, вядома, не ўратавалі, і самі ледзьве не ўтапіліся.

Ці варта казаць, што ўсё абышлося б, дзіця жыло б, калі б у натоўпе знайшоўся хоць адзін разважлівы, які не пусціў бы ўсіх на лёд...

Аднак жа натоўп таму і натоўп, што ў ім разумных, разважлівых не бывае.

Такі ён — горкі і страшны ўрок дзяцінства.

* * *

Някляеў ведае на памяць ці не усе свае вершы і песні і мноства вершаў іншых паэтаў; ведае бясконцую колькасць чужых песень.

Дзякуючы глыбокай памяці, можа працаваць проста з голасу, з дыхання, з настрою.

Яму не патрэбны пісьмовыя дапаможнікі — дзённікі, нататнікі, рабочыя сшыткі.

Ніякіх накідаў, ніякай чарнільнай падрыхтоўкі, амаль ніякіх планаў.

Варыянты шасцідзесятых і блакноты сямідзесятых кінуты ў агонь.

Лішняй паперы не любіць, таму ў ягоным архіве — пустотны хаос цудоўных здагадак.

Новы тэкст заўсёды ў памяці.

Тэкст не выпісваецца, — з'яўляецца.

Паэт прамаўляе і не часта занатоўвае прамоўленае (адсюль і адносна невялікая колькасць выдадзеных кніг) — творыць